Obecność kontyngentu polskiego w Czadzie nie jest przypadkowa. Ponad 400-osobowy oddział jest drugim co do wielkości po francuskim. Prawie 25% z wojskowych to doświadczeni żandarmi, którzy brali już udział w misji w DR Konga w 2006 roku, znający tym samym realia afrykańskie. Udział polskich żołnierzy jest kolejnym dowodem na to, że Polska chce być współtwórcą i ważnym współdecydentem w sprawach EPBiO. Współpracując blisko z Francją ma na realizację tych celów dużą szansę. W długiej perspektywie, należy jednak unikać sytuacji popierania francuskich misji za wszelką cenę, gdyż często w tle unijnych haseł pobrzmiewają partykularne interesy
geopolityczne Paryża, trudne do jednoznacznego odseparowania od całego przedsięwzięcia. Tym samym widać, jak ważnym zadaniem jest zaktualizowanie polskiej strategii wobec Afryki, która powinna obecnie uwzględnić nie tylko potencjalne wzmocnienie EPBiO, ale także niebezpieczeństwo wykorzystania misji do politycznych walk wewnętrznych na kontynencie afrykańskim. Choć rząd w Warszawie jest bardzo chw
alony za swoje zaangażowanie w rozwój EPBiO20, nie da się jednak ukryć, iż polska polityka wobec Afryki, realizowana nawet poprzez forum unijne, powinna brać pod uwagę skomplikowaną geopolitycznie sytuację w regionie. Stojąc po stronie Francji, jednocześnie powinniśmy przestrzegać Paryż przed podejmowaniem pochopnych kroków, wpływających nie tylko na zaostrzenie sporów na forum unijnym, ale także na pogorszenie wizerunku zagranicznych misji UE. Ponadto polskie stanowisko powinno przewidywać stopniowe zrównywanie znaczenia wymiaru południowego ze wschodnim w kontekście przyszłych misji w ramach EPBiO.
Rekomendacje dla UE:
- Najważniejszym wyzwaniem stojącym przed UE jest wzmocnienie EPBiO (czy to w wyniku wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego, czy też w ramach polityki „twardego jądra” skoncentrowanego wokół Francji) oraz zharmonizowanie jej ze str
ategicznymi celami UE na kontynencie afrykańskim.
- Strategiczne relacje afrykańsko-europejskie powinny znaleźć odzwierciedlenie w zaktualizowanej Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa.
- Wysyłane za granicę misje wojskowe powinny mieć zapewniony wystarczający poziom sił wojskowych — zarówno w ludziach, jak i w sprzęcie. Wszystkie dotychczasowe misje militarne UE w Afryce raziły niewystarczającą liczbą żołnierzy i wyposażenia wojskowego (w tym przede wszystkim helikopterów) w porównaniu do celów i obszaru operacji.
- Niezbędne jest wypracowanie klarownych celów politycznych UE w Afryce, aby nie dochodziło do sytuacji, w których wojska unijne nie są postrzegane jako bezstronne w konflikcie.
- Wzmocnienie współpracy na linii ONZ-UE-UA jest jedyną długofalową alternatywą dla rozwiązania konfliktów na kontynencie afrykańskim.
Rekomendacje dla Polski:
- Polska powinna kontynuować angażowanie się w misje w ramach EPBiO na kontynencie a
frykańskim, pomimo iż nie znajduje się on na czele listy regionów priorytetowych dla polskiej polityki zagranicznej.
- Udział w unijnych misjach wojskowych w długiej perspektywie powinien zapewnić Polsce znaczącą pozycję polityczną w procesie rozwoju EPBiO.
- W kontekście nadchodzących zmian w Wojsku Polskim, misje wojskowe odbywające się w trudnych warunkach geograficznych i klimatycznych oraz na obszarach o skomplikowanej strukturze etniczno-religijno-społecznej, z pewnością przyczynią się w znacznym stopniu do profesjonalizacji polskiej armii.
- Aktualizacji wymagają dokumenty porządkujące polskie relacje strategiczne z państwami afrykańskimi: „Strategia RP w odniesieniu do pozaeuropejskich krajów rozwijających się” z 2004 roku i „Strategia polskiej współpracy na rzecz rozwoju” z 2003 roku.
1 Więcej patrz: M. T. Klare, Krew i nafta, Akces, Warszawa 2006.
2 Więcej patrz: Z. Brzeziński, Druga szansa, Świat Książki, Warszawa 2008.
3 W lutym 2007 roku prezydent George Bush ogłosił plan utworzenia samodzielnego dowództwa wojskowego na Afrykę (AFRICOM). Oficjalnymi powodami utworzenia dowództwa są zarówno lepsza koordynacja działań militarnych USA w Afryce (w tym operacji antyterrorystycznych), jak i zwiększenie efektywności pomocy rozwojowej Stanów Zjednoczonych dla kontynentu.
4 D. Möckli, Afrikas zunehmende strategische Bedeutung, „CSS Analysen zur Sicherheitspolitik” 38/2008, Center for Security Studies, Zurych 2008, s. 1–3.
5 Ch. Goerens, Sécurité et développement de l’Afrique: une nouvelle approche pour l’UE, „Cahier de Chaillot” nr 99, Instytut UE ds. Bezpieczenstwa (European Union Institute for Security Studies), Paris 2007, s. 23–30.
6 A Secure Europe in a Better World, European Security Strategy, Bruksela 12 grudnia 2003 roku, s. 3–5. http://www.consilium.europa.eu/ uedocs/cmsUpload/78367.pdf.
7 N. Bagayoko-Penone, L’Union européenne et les Etats membres: les programmes de renforcement des capacités africaines, Centre d’analyse stratégique, Paris 2007, s. 31–34.
8 The European Union in Africa: a strategic partner in peace operations, Raport z seminarium nr
5, The Geneva Center for Security Policy, Genewa 2006, s. 12–13.
9 Więcej patrz: Wspólna strategia Afryka–UE i jej pierwszy plan działania (2008–2010), Lizbona 8–9 grudnia 2007 roku, http://www.msz.gov.pl/ files/UE-AFRYKA/strategiczne%20partnerstwo%20new.pdf.
10 Narada odbyła się 2 kwietnia 2008 roku w Warszawie. Została zorganizowana przez Departament Afryki i Bliskiego Wschodu MSZ.
11 Strategia RP w odniesieniu do pozaeuropejskich krajów rozwijających się, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2004, http:// www.msz.gov.pl/files/UE-AFRYKA/Strategia_kraje_roz.pdf.
12 Strategia polskiej współpracy na rzecz rozwoju, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2003, http://www.msz.gov.pl/files/UE-AFRYKA/STRATEGIA%20polskiej%20wspolpracy.pdf.
13 Koncepcja Europejskich Sił Szybkiego Reagowania okazała się jednak zbyt ambitna i została tymczasowo zastąpiona konceptem grup bojowych. Ponadto w poczet ekspedycyjnych sił reagowania kryzysowego można zaliczyć także Europejskie Siły Żandarmerii.
14 F. Tanner, Operation Artemis: Richtungsmodell zukünftiger EU-Friedenseinsätze?, „Allgemeine Schweizerische Militärzeitschrift” nr 2/2004, Volketswil 2004, s. 1–2.
15 H. G. Ehrhart, EUFOR RD Congo: a preliminary assessment, „European Security Review” nr 32/2007, ISIS Europe (International Security Information Service), Bruksela 2007, s. 10–11.
16 B. Górka-Winter, Misja Unii Europejskiej w Demokratycznej Republice Konga (
EUFOR RD Congo), „Biuletyn PISM” nr 44 (384)/2006, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2007, s. 2.
17 B. H. Seibert, EUFOR Tchad/RCA — A Cautionary Note, „European Security Review” nr 37/2008, ISIS Europe (International Security Information Service), Bruksela 2008, s. 1–4.
18 W wywiadzie dla telewizji BBC World News wyemitowanym w dniu 30 lipca 2008 roku.
19 W swoim najnowszym raporcie dla Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 12 września 2008 rok
u Sekretarz Generalny Ban Ki-moon sugeruje przejęcie odpowiedzialności za misję w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej przez „błękitne hełmy” już w marcu 2009 roku. Biorąc pod uwagę zaproponowaną docelową liczbę żołnierzy (6000) oraz dotychczasowe doświadczenia ONZ z misji w Sudanie należy powątpiewać
w możliwość implementacji założeń raportu. Całość raportu znajduje się na stronie internetowej: http://www.reliefweb.int/rw/rwb.nsf/db900sid/ EGUA-7JKNQC/$File/full_report.pdf.
20 N. Witney, Re-energising Europe’s Security and Defense Policy, „Policy Paper”, European Council on Foreign Relations, Londyn 2008, s. 22–23.
